BotaTopLajm

Si e shtrëngoi Erdogani pushtetin në Turqi

I njohur me nofkën “Shefi”, nga përkrahësit e tij, 69-vjeçari është lideri më jetëgjatë në historinë e Republikës turke. Mandati i tij i ri skadon në vitin 2028, duke e shtrirë pushtetin e tij në dekadën e tretë dhe ndoshta mund të shërbejë edhe më gjatë me ndihmën e parlamentit miqësor.

Presidenti turk, Recep Tayyip Erdogan, populist me tendenca të rritura autoritare, është betuar të shtunën dhe ka nisur mandatin e tij të tretë presidencial pas fitores së madhe të dielën e javës së kaluar.

Erdogani, i cili i ka prirë Turqisë si kryeministër ose si president në 20 vjetët e fundit, ka arritur të fitojë në fundjavën e kaluar, ani pse shteti i tij po përballet me krizë të thellë ekonomike dhe Qeveria që e drejton është kritikuar për reagimin e dobët pas tërmetit të muajit shkurt nga i cili mbetën të vdekur më shumë se 50 mijë persona.

I njohur me nofkën “Shefi”, nga përkrahësit e tij, 69-vjeçari është lideri më jetëgjatë në historinë e Republikës turke. Mandati i tij i ri skadon në vitin 2028, duke e shtrirë pushtetin e tij në dekadën e tretë dhe ndoshta mund të shërbejë edhe më gjatë me ndihmën e parlamentit miqësor.

Mirëpo si ishte karriera e tij dhe si arriti me jetëgjatësinë e tij politike?

Nuk ka të bëjë me ekonomi

Shumë ekspertë pajtohen se krizat ekonomike të Turqisë janë rezultat i politikave fiskale të Erdoganit – më e famshmja, ulja e normave të interesit ndaj inflacionit të shfrenuar, pavarësisht paralajmërimeve të ekonomistëve. Megjithatë, shumica e votuesve – ai mori 52% të votave të balotazhit – nuk dukej se nuk kishin kundërshtime ndaj tij.

Qëndrueshmëria e Erdoganit mes krizës së kostos së jetesës – inflacioni në Turqi arriti në 85% në tetor përpara se të ulej në 44% në prill – mund të ketë rezultuar nga shumë njerëz që preferojnë stabilitetin në vend të ndryshimit ndërsa përpiqen të paguajnë çmime të larta për qiranë dhe produktet bazë.

 

Presidenti ka demonstruar aftësi për të kthyer ekonominë në të kaluarën. Dhe ai kurrë nuk u është shmangur shpenzimit dhe vendosjes së burimeve qeveritare në avantazhin e tij politik.

 

Gjatë dy dekadave të fundit, Qeveria e tij ka shpenzuar shumë në infrastrukturë për t’i kënaqur votuesit. Në periudhën që çoi në zgjedhjet parlamentare dhe presidenciale të muajit të kaluar, ai rriti pagat dhe pensionet për ta zbutur goditjen e inflacionit dhe rimbursoi subvencionet e energjisë elektrike dhe gazit.

 

Një pikë krenarie për shumë votues është sektori ushtarako-industrial i Turqisë në rritje. Gjatë gjithë fushatës, Erdogani përmendi shpesh dronët e prodhimit vendas, aeroplanët dhe një anije luftarake të shpallur si “transportuesi i parë i dronëve” në botë.

 

Skena botërore

 

Erdogani ka shtyrë shumë turq në anën e tij me mënyrën se si ai lundron në skenën botërore. Mbështetësit shohin te një lider që ka treguar se Turqia mund të jetë lojtare e madhe në gjeopolitikë, ndërkohë që shfaq një brez të pavarur teksa angazhohet me Lindjen dhe Perëndimin.

 

Turqia është anëtare kyç e NATO-s për shkak të vendndodhjes së saj strategjike në udhëkryqin e Evropës dhe Azisë dhe kontrollon ushtrinë e dytë më të madhe të aleancës. Gjatë mandatit të Erdoganit, vendi është dëshmuar të jetë aleate e domosdoshme dhe nganjëherë e vështirë e NATO-s.

 

Qeveria turke ka penguar hyrjen e Suedisë në NATO dhe ka blerë sisteme ruse të mbrojtjes raketore, duke bërë që Shtetet e Bashkuara të largojnë Turqinë nga projekti për blerjen e aeroplanëve luftarakë të prodhuar nga SHBA-ja. Megjithatë, së bashku me Kombet e Bashkuara, Turqia ndërmjetësoi marrëveshjen jetike të kohës së luftës që i lejoi Ukrainës të rifillonte dërgimin e grurit përmes Detit të Zi në pjesë të botës që po luftonin me urinë.

 

Erdogan e ka përshëndetur rizgjedhjen e tij, e cila erdhi në kohën kur vendi përgatitet për të shënuar njëqindvjetorin e Republikës, si fillimin e “Shekullit të Turqisë”.

 

Kthimi në rrënjët islamike

Erdogani ka kultivuar besnikëri të thellë nga mbështetësit konservatorë dhe fetarë duke ngritur vlerat islame në vendin që u përcaktua nga sekularizmi për gati një shekull.

Ai ka frenuar fuqitë e ushtrisë, e cila shpesh përzihej në politikën civile sa herë që vendi filloi të devijonte nga sekularizmi. Ai hoqi rregullat që i ndalonin gratë konservatore të mbanin shami në shkolla dhe zyra qeveritare.

Ai gjithashtu e ktheu në xhami monumentin e Stambollit, Hagia Sophia, duke përmbushur kërkesën e islamistëve turq. Katedralja e epokës bizantine u bë fillimisht xhami pas pushtimit të Kostandinopojës, por kishte shërbyer si muze për dekada.

Së fundmi, ka kritikuar të drejtat e LGBTQ+, duke sugjeruar se ato përbëjnë kërcënim për nocionin tradicional, konservator të asaj që përbën familje.

Kontrolli i mediave

Gjatë dekadave të tij në pushtet, Erdogan konsolidoi kontrollin mbi mediat. Shumica e mediave turke të lajmeve tani janë në pronësi të konglomerateve besnike ndaj tij. Ai e ka përdorur pozicionin e tij për të heshtur kritikat dhe për të përçmuar opozitën.

Monitoruesit ndërkombëtarë të zgjedhjeve vunë re se rundi i parë i zgjedhjeve presidenciale më 14 maj dhe balotazhi i 28 majit ishin të lirë, por jo fer.

Teksa votuesit në rundin e dytë kishin zgjedhje midis alternativave të vërteta politike, “mbulimi i njëanshëm mediatik dhe mungesa e kushteve të barabarta i dhanë një avantazh të pajustifikuar presidentit aktual”, ka thënë Farah Karimi, koordinatore për Organizatën për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë.

Kundërshtari i Erdoganit në balotazhin e zgjedhjeve, lideri i opozitës, Kemal Kilicdaroglu, kishte premtuar se do të zhbënte politikat ekonomike të presidentit dhe do ta kthente Turqinë në një rrugë demokratike, duke u dhënë fund goditjeve ndaj fjalës së lirë. Mirëpo dështoi.

Related Articles

Back to top button
Close
Close