Brazili bën një kthesë majtas. Ish-presidenti Luiz Inácio Lula da Silva mundi në zgjedhjet presidenciale, presidentin aktual të ekstremit të djathtë Jair Bolsonaro. Pas një fushate përçarëse, e cila pa dy rivalë të hidhur në anët e kundërta të spektrit politik të përballen kokë më kokë, Lula fitoi 50.9% të votave.
Kaq mjaftoi të mposhte Jair Bolsonaro, mbështetësit e të cilit kishin qenë të sigurt për fitoren. Por përçarjet që nxorën në pah këto zgjedhje nuk ka gjasa të zhduken.
Është një rikthim mahnitës për një politikan që nuk mundi të kandidonte në zgjedhjet e fundit presidenciale në 2018, sepse ishte në burg dhe i ndalohej të kandidonte për postin.
Ai ishte shpallur fajtor për marrjen e ryshfetit nga një firmë ndërtimi braziliane në këmbim të kontratave me kompaninë shtetërore të naftës braziliane Petrobras.
Lula kaloi 580 ditë në burg para se dënimi t’i anulohej dhe t’i rikthehej politikës.
“Ata u përpoqën të më varrosnin të gjallë dhe ja ku jam”, tha ai, duke nisur fjalimin e tij të fitores.
Që nga fitorja, urimet për Lulën kanë ardhur nga liderët në mbarë botën, përfshirë presidentin e SHBA Joe Biden, i cili vuri në dukje se rezultati erdhi “pas zgjedhjeve të lira, të drejta dhe të besueshme“. Ai shtoi se mezi pret vazhdimin e bashkëpunimit.
Presidenti rus Vladimir Putin ofroi gjithashtu “urimet e tij të sinqerta”, duke thënë se rezultatet kishin konfirmuar “autoritetin politik mbresëlënës” të Lulës.
Narendra Modi i Indisë tha se priste me padurim thellimin e lidhjeve, ndërsa kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar Rishi Sunak shkroi në Twitter: “Pres që të punojmë së bashku për çështjet që kanë rëndësi për Mbretërinë e Bashkuar dhe Brazilin, nga rritja e ekonomisë globale te mbrojtja e burimeve natyrore të planetit dhe promovimi vlerat demokratike”.
Siç shkruan BBC, sondazhet sugjeruan që në fillim se Lula do të fitonte zgjedhjet, por kur epërsia e tij në raundin e parë ishte shumë më e ngushtë se sa parashikohej, shumë brazilianë filluan të dyshonin në saktësinë e tyre.
Mbështetësit e Jair Bolsonaro, të inkurajuar nga pretendimet e kandidatit të tyre se “stabiliteti” dhe media ishin kundër tij dhe për këtë arsye nënvlerësonin mbështetjen e tij, kishin besim të plotë në fitoren e Bolsonaro-s.
Fitorja e liderit të krahut të majtë ka të ngjarë të rëndojë tek mbështetësit e Bolsonaros, të cilët e etiketojnë në mënyrë rutinore Lulën “një hajdut” dhe argumentojnë se anulimi i dënimit të tij nuk do të thotë se ai ishte i pafajshëm, por thjesht se nuk u ndoq procedura e duhur ligjore.
Dhe ndërsa Jair Bolsonaro ka humbur, ligjvënësit pranë tij fituan shumicën në Kongres.
Kjo do të thotë se Lula do të përballet me kundërshtime të ashpra ndaj politikave të tij në organin legjislativ kur të marrë detyrën më 1 janar.
Por Lula, i cili shërbeu dy mandate në detyrë midis janarit 2003 dhe dhjetorit 2010, nuk është i panjohur për krijimin e aleancave politike. Si zëvendëspresident, ai zgjodhi ish-rivalin Geraldo Alckmin, i cili garoi kundër Lulës në zgjedhjet e mëparshme. Strategjia e tij për të krijuar “unitet” duket se ka dhënë rezultat dhe ka tërhequr votuesit në masë.
Në fjalimin e tij të fitores, Lula pati një ton pajtues, duke thënë se do të qeveriste për të gjithë brazilianët dhe jo vetëm për ata që e votuan.
“Ky vend ka nevojë për paqe dhe unitet. Ky popull nuk dëshiron të luftojë më,” tha ai.
Jair Bolsonaro nuk e ka pranuar ende humbjen në zgjedhje.
Fushata ishte e tensionuar sepse presidenti i ekstremit të djathtë kishte hedhur dyshime, të pa mbështetur në prova, mbi besueshmërinë e sistemit elektronik të votimit të Brazilit.
Kjo nxiti frikën se ai mund të mos e pranonte rezultatin nëse nuk do të ishte në favor të tij.
Megjithatë, një ditë para raundit të dytë, ai deklaroi: “Nuk ka as më të voglin dyshim. Kush ka më shumë vota, i merr [zgjedhjet]. Kjo është ajo që ka demokracia.“
Në ditën e zgjedhjeve, autobusët që transportonin votuesit në qendrat e votimit u ndaluan nga policia në atë që ekipi i Lulës tha se ishte një përpjekje për t’i penguar ata të votonin.
Kreu i komisionit zgjedhor, Alexandre de Moraes, urdhëroi policinë të hiqte të gjitha bllokimet dhe kontrollet. Ai tha se teksa disa votues ishin vonuar, asnjë nuk ishte penguar të votonte. Por incidentet ngritën ndjeshëm tensionet.
Zgjedhjet në Brazil janë ndjekur nga afër si brenda dhe jashtë vendit. Aktivistët mjedisorë kanë qenë veçanërisht të shqetësuar se katër vitet e tjera të një qeverie Bolsonaro do çonin në shpyllëzim të mëtejshëm të Amazonës.
Duke u ndalur pikërisht tek kjo frikë, në fjalimin e tij të fitores Lula tha se ishte “i hapur ndaj bashkëpunimit ndërkombëtar për të mbrojtur Amazonën”.
“Sot i themi botës se Brazili është rikthyer. Është shumë i madh për t’u përjashtuar në këtë rol të trishtuar të parisë globale,” shtoi ai.
Por në qendër të fjalimit të tij ishte një premtim për të trajtuar urinë, e cila ka qenë në rritje në Brazil dhe që po prek më shumë se 33 milionë. Çelësi i popullaritetit të Lulës në dy mandatet e mëparshme ishte nxjerrja e miliona brazilianëve nga varfëria.
Por në një ekonomi post-pandemike, gjetja e financave për të bërë të njëjtën gjë, nuk do të jetë e lehtë, sidomos nëse do të përballet me një Kongres armiqësor.
